تقویت حافظه, مطالعه صحیح, مقالات آموزشی, یادگیری
مهارت‌های یادگیری خود را افزایش دهید
شهریور
یادگیری یک مهارت قابل ارتقا است. هر کس می‌تواند این شانس را داشته باشد تا حافظه و توانایی یادآوری خود را افزایش دهد. نکته‌ی کلیدی آن است که روش یادگیری مناسب خود را یاد بگیرید. هرچقدر بیشتر از مغز خود استفاده کنید، بهتر کار خواهد کرد.
یادگیری مسائل جدید، همواره مستلزم تعهد، انضباط و تمرینات هوشمندانه است. موضوعی که می‌آموزید و انگیزه‌ی شما برای آموزش، تعیین‌کننده‌ی کیفیت و موفقیت یادگیری شما است. در صورت لزوم باید مشکلات خود را در این مسیر حل کنید. هیچ روش و رویکرد یادگیری، بدون وجود انگیزه، موفقیت‌آمیز نخواهد بود. موانعی که در سر راه یادگیری قرار دارد، می‌تواند با کمک شخص یادگیرنده و استعدادهایش، مفهومی که آموخته می‌شود و یاد دهنده حل شود.
بین آنچه در حال آموختنش هستید و آنچه پیش‌ازاین آموخته‌اید، ارتباط برقرار کنید.
پروسه‌ی یادگیری و اطلاعاتی که از پیش در اختیارمان بوده است، مانند حلقه‌های یک زنجیر است. آنچه می‌آموزید درصورتی‌که برایتان حائز اهمیت باشد، در ذهن شما خواهد ماند. درصورتی‌که بتوانید بین آنچه قبلاً آموخته‌اید و آنچه در حال آموختنش هستید، ارتباط برقرار کنید، فرایند یادگیری می‌تواند آسان‌تر شود.
شما به‌وسیله‌ی تفکر فعال و انتقادی، استفاده از پرسش و استفاده‌ی عملی از آموخته‌هایتان می‌توانید فرایند یادگیری خود را توسعه دهید. روش سازمان‌دهی اطلاعاتی که می‌آموزید، در مسیر یادگیری بسیار مهم است.
نکات یادگیری
1) یادداشت بردارید
مقصود از یادداشت‌برداری، مشخص کردن آموخته‌ها و تقویت حافظه است که فرایند یادگیری شما را سرعت می‌بخشد. یادداشت‌برداری به شما کمک می‌کند که به مرورِ اجمالی از آموخته‌هایتان بپردازید. در هنگام آمادگی برای امتحانات، خواندن یادداشت، جزوات و کتب مرتبط می‌تواند مفید باشد.
- اگر در یک ارائه شرکت می‌کنید، از گفته‌های فرد هم یادداشت بردارید و فقط به یادداشت‌برداری از مطالب مکتوب ارائه‌شده بسنده نکنید. تنها نکات مهم را یادداشت کنید، از وسایلی مانند ماژیک و … برای برجسته‌سازی (هایلایت) بخش‌های مهم استفاده کنید و اگر نکات مبهمی در جزوه وجود دارد از علامت سؤال استفاده نمایید.
- در جریان گفتگو، اگر نکته‌ی مبهمی برایتان وجود داشت سؤال کنید. معمولاً شما تنها فردی نیستید که با نکات مبهم مواجه شده و در موردش سؤال می‌پرسید.
- درست پس از ارائه، تمام آنچه را آموخته‌اید سازمان‌دهی کنید، پیش از پاکنویس کردن اطلاعاتتان، آن‌ها را بررسی کنید. اگر نکته‌ای را متوجه نشده‌اید، به مطالبی که در جزوه نوشته‌اید بازگردید و مجدداً آن را مطالعه کنید.
شما می‌توانید از این روش در مطالعه‌ی کتاب نیز استفاده کنید.
نکاتی که می‌توانید برای یادداشت‌برداری و پر کردن حفره‌های یادگیری استفاده کنید عبارت است از:
- خلاصه‌نویسی
خلاصه‌نویسی کنید، از درخت آموزشی و نمودار برای بیان موضوعات مهم استفاده کنید و در خلاصه‌نویسی برای سازمان‌دهی کلمات خودتان را به کار ببرید:
- در خلاصه‌نویسی تا جایی که می‌توانید بدون نگاه به متنِ جزوه و یا کتاب اصلی، از جملات خلاصه استفاده کنید، در زمان خلاصه‌نویسی این حس را داشته باشید که می‌خواهید برای کسی که با مطلب بیگانه است توضیح دهید. استفاده از نقشه‌ی یادگیری می‌تواند برای شما مفید باشد.
- در مورد تجارب و ایده‌های خود نسبت به موضوعِ موردنظر فکر کرده و آن‌ها را به رشته‌ی تحریر درآورید.
- استفاده از نقشه‌ی یادگیری
نقشه‌ی یادگیری می‌تواند در سازمان‌دهی یافته‌ها شما را یاری کند، به‌این‌ترتیب که آنچه را یاد گرفته‌اید به تصویر می‌کشد و با بیان ارتباطات بین مفاهیم، مسئله را روشن‌تر کند. نقشه‌ی یادگیری، تمام اطلاعاتی را که آموخته‌اید، به‌طور خلاصه به تصویر می‌کشد و آن‌ها را منظم می‌کند.
2)با دیگران مطالعه کردن
با متن درگیر شوید و در مورد آن با دیگران بحث کنید. انجام پرسش و پاسخ و بحث پیرامون ایده‌های مختلف، می‌تواند در امر یادگیری مفید باشد.
برخی از مثال‌های مطالعه‌ی گروهی:
- سئوالاتی در ارتباط با متن مطرح کنید و از گروه بخواهید که به آن پاسخ دهند. به‌این‌ترتیب هر یک از اعضای گروه سؤالی مطرح کنند و به دنبال پاسخ آن از سایر اعضای گروه باشند.
- متنی را که پیش‌ازاین خوانده‌اید، مجدداً با طرف مقابلتان بخوانید، وقتی مطالعه‌تان تمام شد کتاب و جزوات را کنار بگذارید. یکی از طرفین با کلمات خود خلاصه‌ای از مطلب را عنوان کند و طرف دیگر بخش‌های جامانده را پر کند. مطالعه را ادامه دهید و این بار نقش خلاصه‌کننده را تغییر دهید.
- مطلبی که آموخته‌اید برای شخصی که با موضوع آشنا نیست توضیح دهید. برای کسی توضیح دهید که در کنار ارزیابی میزان توانایی شما، به نقاط ضعفتان پی ببرد و تشخیص دهد مشکلاتتان کجاست.
3)از دفتر یادگیری استفاده کنید
استفاده از دفاتر یادگیری به‌منظور سامان دادن به آموخته‌ها، مشاهدات و شنیده‌ها و افزایش اطلاعات می‌باشد. این امر پروسه‌ی یادگیری شما را غنی‌تر و عمیق‌تر ساخته و عاملی برای ارزیابی سطح دانسته‌های شما است.
- از دفترچه‌ای برای مکتوب کردن دیدگاه‌ها، یافته‌ها، نقطه نظرات و سؤالات خود و یا نکات مبهمی که نیازمند راه‌حل است، استفاده نمایید. به‌طور مستمر بنویسید. این دفترچه‌ها در رابطه با کنفرانس‌ها و جلسات دفاع که نیازمند جمع‌آوری و نکته‌نویسی از اطلاعات گردآوری‌شده‌تان هستید، کاربرد بیشتری دارد.
4)از کتاب و سایر ابزارهای یادگیری بهره ببرید
با استفاده از روش‌های یادگیری، می‌توانید از سایر ابزارهای آموزش مانند کتاب هم استفاده کنید:
- متن را به‌طور اجمالی بخوانید: به قسمت‌های معرفی، فهرست مطالب، نکات برجسته و خلاصه نگاهی بیندازید. فهرست مطالب و نکات برجسته، به شما این امکان را می‌دهد که به پیام اصلی و مقصود مهمِ آنچه باید بیاموزید، واقف شوید. خلاصه، نگاه اجمالی نسبت به متن اصلی کتاب به شما می‌دهد.
- در بین کتب و سایر منابع نوشتاری جستجو کنید و نکات و سؤالات را برای باز کردن ذهن خود یادداشت نمایید. انجامِ درست این کار به شما نشان می‌دهد که در مورد متن حاضر چگونه فکر می‌کنید.
- سپس به‌آرامی آغاز به مطالعه‌ی کل کتاب کنید. به اَشکال و نمودارها دقت کنید و زیرِ کلمات کلیدی و نکات اصلی خط بکشید، این کار به شما در خلاصه‌نویسی و مرور کمک می‌کند.
- در رابطه با این موضوع که چگونه می‌توانید از متن کتب یا سایر جزوات استفاده کرده و یا بین این مطالب و مطالبی که پیش‌تر آموخته‌اید، ارتباط برقرار نمایید، فکر کنید.
- یادداشت بردارید: آنچه را می‌آموزید سازمان‌دهی کنید، نکات و ایده‌های مهم را بنویسید و یا نقشه‌ی یادگیری ترسیم کنید تا بتوانید بین مفاهیم متعددی که آموخته‌اید ارتباط برقرار کنید.
- مجدداً به نکات کلیدی متن نگاهی بیندازید. پس از خواندن هر فصل از کتاب یا هر بخش، کتاب را ببندید و سعی کنید آنچه را مطالعه کرده‌اید، به یادآورید. تلاش کنید کلمات و عبارات را با استفاده از کلمات اختصاری و تندخوانی، جذب کرده و مرور کنید.
- مطلب را حداقل در 6 مرحله مرور کنید و نکات مبهم و جا انداخته‌شده در متنتان را تکمیل کنید.
- در صورت امکان، در مورد مطالبی که خوانده‌اید، با دیگران به مباحثه بپردازید.
می‌توانید با استفاده از دستورالعمل زیر، مطالب را عمیقاً بیاموزید:
- مطالب کتاب، یا هر منبع آموزشی دیگر را به 5 بخش تقسیم نمایید. به هرکدام از این 5 بخش عنوانی خاص بدهید.
- 5 بخش مختلف را مجدداً به 5 زیربخش جدا تقسیم نموده و به آن زیربخش‌ها نیز عناوین خاصی بدهید.
- مجدداً 5 بخش را به 5 بخش تقسیم کنید، این کار را تا جایی ادامه دهید که به جزئی‌ترین قسمت دست‌یابید.
5) قدرت حافظه‌تان را با تکنیک‌های تقویت حافظه افزایش دهید.
روش‌های متعددی برای تقویت حافظه و افزایش میزان یادگیری وجود دارد:
- سعی کنید آموخته‌هایتان را به برخی از علائم اختصاصی یا به آنچه در ذهنتان وجود دارد مربوط سازید.
- از برخی علائم اختصاری برای آموزش استفاده کنید، به‌عنوان‌مثال علامت اختصاری مادرید، مالاگا، سویا و بارسلونا، MMSB، می‌باشد.
- درصورتی‌که مجبور به حفظ زنجیره‌ای از حروف هستید، آن‌ها را به حروف کوتاه‌تری تقسیم کنید، به یادآوردن حروف کوتاه‌تر ساده‌تر است و می‌تواند جالب‌تر و معنی‌دارتر باشد. به‌عنوان‌مثال، شخصی 23 ساله می‌خواهد عدد، 23485508 را حفظ کند، 23 عدد سن وی، 48 پلاک خانه‌اش، 55 سن پدرش، 0۸ ماه تولد خواهرش می‌باشد. می‌توان هر عددی را به این شکل کدگذاری کرد.
- آنچه را باید بیاموزید با صدای بلند تکرار کنید. با این کار می‌توانید حافظه‌ی خود را تقویت کنید.
6) روش یادگیری خود را تشخیص دهید.
در رابطه با بهترین شرایط و تجربه‌ی مطالعاتی و کاری‌تان که در آن عملکرد خوبی داشته‌اید، فکر کنید. به کاری توجه کنید که پروسه‌ی انجامش به موفقیت منجر شد. به موارد زیر توجه کنید:
- کجا بودید؟ گرم بود یا سرد؟ نور کم بود یا زیاد؟ به موسیقی گوش می‌دادید؟ اگر پاسخ مثبت است، کدام نوع از موسیقی؟ صدای دیگری در آنجا بود؟
- چه زمانی در روز کار می‌کردید یا درس می‌خواندید؟ صبح، ظهر یا عصر؟
- آیا کارتان با جابه‌جایی همراه بود؟ نشسته بودید؟ آیا چیزی می‌خوردید یا می‌نوشیدید؟ اگر پاسخ مثبت است، چقدر؟ آیا به خود استراحت می‌دادید؟ چند بار؟ مدت استراحت چقدر طول می‌کشید؟ در زمان استراحت چه می‌کردید؟
- آیا به‌تنهایی کار می‌کردید یا درس می‌خواندید؟ در گروه بودید؟ با چه کسی کار می‌کردید؟ آیا هیچ راهنمایی یا توصیه‌ای دریافت می‌کردید؟ چه نوع راهنمایی دریافت می‌کردید؟ چه نوع توصیه‌ای می‌گرفتید؟ آیا این توصیه‌ها یا راهنمایی‌ها به شما کمک می‌کرد؟ چگونه؟
- در آن زمان تمرکز فکری و حواستان پیش و بعد از مطالعه یا کار، روی چه موضوعی بود؟ هیجان‌زده بودید؟
مراقب ذهنتان باشید
1)خواب مناسب داشته باشید.
خواب مناسب شبانه، موجب مراقبت از مغز و حافظه می‌شود. آنچه می‌آموزید، بدون خواب مناسب، قابلیت بازیابی نخواهد داشت. خواب ناکافی همچنین موجب می‌شود در ارتباطاتتان دچار مشکل شده و استرس بیشتری پیدا کنید.
در شب‌های امتحان به‌جای بیدار ماندن و دوره کردن محفوظاتتان، خواب مناسب داشته باشید. به یاد داشته باشید مغز شما دارای محدودیت‌هایی است که بدون استراحت نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد.
2) از مغز خود محافظت کنید.
با سبک زندگی سالم از مغز خود محافظت کنید. ضربه‌هایی که به سر وارد می‌شود، استعمال دخانیات، مصرف الکل و برخی از داروها می‌تواند به مغز شما آسیب برساند.
3) مغزتان را تغذیه کنید
به‌خوبی غذا بخورید اما زیاده‌روی نکنید، تقسیم وعده‌های غذایی، به وعده‌هایی کوچک‌تر اما متناوب، کمک می‌کند قند خونتان در سطح مناسب باشد که این امر به کیفیت مطالعه‌ی شما کمک می‌کند. آب‌رسانی مناسب به بدن می‌تواند درروند تمرکز برای مطالعه مفید باشد. پس به یاد داشته باشید که به حد کافی آب بنوشید.
وقتی در رژیم غذایی‌تان از «چربی‌های خوب» استفاده می‌کنید، رگ‌های نازک مغزی در شرایط بهتری قرار می‌گیرند، اسیدهای چرب سالم اشباع‌نشده میزان تمرکز، حافظه و توانایی یادگیری در شما را افزایش می‌دهند. آن‌ها غشاهای مغزی را که به فرایند تمرکز کمک می‌کند حفاظت می‌کنند. در مقابل، رژیم غذایی فاقد چربی‌هایی که ساختارشان از اسیدهای چرب اشباع‌نشده تشکیل‌شده است، می‌تواند به عملکرد مغز آسیب برساند.
4) از مغزتان با تمرینات ورزشی محافظت کنید.
تمرینات ورزشی، تأثیر مثبتی بر یادگیری دارد. این تمرینات با کاهش استرس و تأثیرات آرامش‌بخش خود موجب افزایش تمرکز می‌شوند. وقتی به لحاظ جسمی فعال هستید، اکسیژن موردنیاز مغزتان افزایش می‌یابد، بنابراین هرروز کمی ورزش کنید.
در نقطه‌ی مقابل، زمانی که فعالیت مغز ضعیف شود، حافظه ضعیف می‌شود که این امر خستگی را افزایش می‌دهد.
